Yapay Zeka mı Yaptı Sen mi?Projelerinde AI Kullanmanın İnce Çizgisi

Projelerinde AI Kullanmanın İnce Çizgisi
Ders bitti, kafede yer buldun, bilgisayarı açtın. Projenin teslimine üç gün var. Başlıyorsun cümleyi yazmaya... ama sonra aklına bir şey geliyor: “Acaba ChatGPT’ye mi sorsam ya?”

O da öyle güzel yazıyor ki, kelimeler pırıl pırıl, anlatım tatlı sert, cümleler karmaşık değil. “Bunu ben yazmış olamam” dedirten cinsten. Ve tam bu noktada başlıyor iç sesle o meşhur diyalog:
— Bu yaptığım kopya mı ya acaba?
— Yoo, ben sadece yardım aldım.
— Ama kim yazdı şimdi bunu?
— Birlikte yazdık, birlikte!

Hiç dert etme, yalnız değilsin. Şu an Türkiye’de, hatta dünyada binlerce öğrenci aynı gel-giti yaşıyor. Çünkü artık elimizin altında “bana bir ödev yaz ama dili akademik dursun, ama çok da ağır olmasın” diyebildiğimiz bir araç var. Şaka değil bu, yeni bir çağın içindeyiz. Ve evet, biraz enteresan, yıllar önce bir bilim kurgu filminde görsek büyüleneceğimiz cinsten.

Yapay zekâ, gerçekten sihirli bir araç. Tez konusundan referans bulmaya, “bu giriş çok basit olmuş” demeye kadar her şeyi yapabiliyor. Ama işin güzel yanı şu: Ne yaparsa yapsın, sensiz bir anlamı yok. Çünkü senin o cümleye yüklediğin niyeti, sınıftaki hocanı, projedeki arkadaşını, hatta bölümün ruhunu bile bilmiyor. Bilseydi zaten final notunu da yazardı. (Yazamaz. Daha orada değiliz!)

O yüzden olay şu: Yapay zekâyı kendi yaratıcı sürecine dahil et, ama onunla değiştirme. Sana fikir verir, başlık önerir, “bu maddeyi biraz açar mısın?” dersin, o da açar. Ama onun söylediklerini kopyala-yapıştır yapıp “oh tamamdır” diyorsan, aslında kendi sürecinden çalmış oluyorsun. Ve yazmak sadece sonuca varmak değil; bazen kelimelerin arasında kaybolmak da oyunun bir parçası.

Ayrıca şunu da hatırla: Akademik dünya bu işin farkında. Hocalar da deniyor, biliyor, hatta bazen takdir ediyor. Yani “ben AI kullandım ama bu bölümü ben geliştirdim” dersen, yadırganmazsın. Aksine, akıllıca bulabilirler. Önemli olan, kullandığın şeyi nasıl kullandığını bilmek.

Kısacası; bu proje senin. Dilersen AI’dan ilham al, fikir al, kaynak al. Ama final dokunuş senin olsun. Çünkü asıl mesele, yapay zekâyla ne yazdığın değil, onunla ne anlatmak istediğin.



Peki AI’ı Akıllıca Kullanmanın Yolları Neler?
AI’dan kaçmak yok, ama onu doğru kullanmayı öğrenmek var. İşte hem işini kolaylaştıracak hem de içini rahat tutacak birkaç öneri:

1. “Yaz şunu” demek yerine beraber düşün
Yani sadece metni ona yazdırmak yerine, önce sen ne demek istediğini anlat. “Ben böyle bir konu yazacağım, girişte ne anlatmalıyım?” diye sor mesela. O zaman yazı senin fikrinle şekillenmiş olur.

2. Gelen metni kopyalayıp yapıştırma, mutlaka dokun
AI güzel yazıyor ama senin dilini, tarzını bilmiyor. Gelen çıktıyı mutlaka kendine göre düzenle. Küçük kelime oyunları, kendi deyimlerin yazıya senlik bir hava katar.

3. Kaynak önerirse kontrol et
Bazen AI, uydurma kaynaklar verebiliyor (ciddiyiz). Atıf yaptığı kitapları ya da makaleleri Google’da ya da kütüphane arşivinde mutlaka kontrol et. Gerçek mi, sahte mi diye bir bakmakta fayda var.

4. Özgün fikri sen ver
“Bu konuyla ilgili ilginç bir açı bul” yerine, önce kendi bakış açını koy, sonra AI’dan destek iste. Böylece yazının karakteri sana ait olur, AI sadece biçim verir.

5. Hocalara söylemekten korkma
Eğer gerçekten AI’dan sadece destek aldıysan, bunu dürüstçe söylemek bir eksiklik değil. Aksine, farkındalığını gösterir. “Ben şöyle kullandım ama şurayı ben yazdım” dersen, bunu anlayışla karşılayan çok hoca var.

6. Farklı araçları karıştırarak kullan
Sadece ChatGPT değil; Grok, Gemini gibi araçlar da çok faydalı. Biri yazım düzeltir, diğeri fikir genişletir. Hepsinden birer tutam kullanmak, ortaya daha özgün bir şey çıkarır.

7. Ve en önemlisi: İçine sinsin
AI’ı nasıl kullandığını kimse bilmeyecek olsa bile, sen bileceksin. O yüzden yazının sonunda dönüp baktığında “evet, bu benim” diyebiliyorsan, tamamdır.